Ομάδα έργου

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΜΑΡΝΑΚΗΣ

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ – ΜΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ

ΖΗΣΗΣ ΑΪΝΑΛΗΣ

Φιλόλογος, Δρ Βυζαντινής Ιστορίας, Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne Ελληνικό ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας / Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Ο Ζήσης Δ. Αϊναλής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1982. Σπούδασε Μεσαιωνική και Νέα Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων από όπου και αποφοίτησε το 2006. Στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Βυζαντινή Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne (Παρίσι, Γαλλία). Στο ίδιο Πανεπιστήμιο εξεπόνησε και τη διδακτορική διατριβή του με θέμα τις λογοτεχνικές αναπαραστάσεις των ταμπού και των παραβιάσεων αυτών στη λογοτεχνία της Ύστερης Αρχαιότητας, την οποία και υποστήριξε το 2014.

Το 2017 στα πλαίσια της 1ης Προκήρυξης Έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. οργάνωσε και κατέθεσε ως Επιστημονικός Υπεύθυνος το ερευνητικό πρόγραμμα «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΑΣ ΜΥΘΙΣΤΟΡΙΑΣ. Αναπαραστάσεις του ατόμου και της κοινωνίας στα ελληνόφωνα αφηγηματικά έργα της Ύστερης Μεσαιωνική περιόδου (13ος-15ος αι.). Μια διεπιστημονική προσέγγιση σε ζητήματα ταυτότητας, ετερότητας, έμφυλων ρόλων και ιδεολογίας.», το οποίο έτυχε της θετικής αξιολόγησης του ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.. Στο πρόγραμμα, όπου εργάζεται από το 2018 ως Επιστημονικός Υπεύθυνος και Μετα-διδακτορικός ερευνητής, εστιάζει στα έργα της αφηγηματικής λογοτεχνίας της τελευταίας βυζαντινής -και πρώιμης νεοελληνικής- περιόδου (13ος – 15ος αι.), και επιχειρεί να ερμηνεύσει, πρώτα και κύρια στις δημώδεις παλαιολόγειες μυθιστορίες, και δευτερευόντως στα ιστοριογραφικά και στα αγιολογικά έργα της συγκεκριμένης περιόδου, τις λογοτεχνικές αναπαραστάσεις ζητημάτων που άπτονται ταυτοτήτων και ετεροτήτων, έμφυλων ρόλων και ιδεολογίας. Οι παλαιολόγειες μυθιστορίες εξετάζονται στην ολότητά τους με τρόπο φιλολογικό και ιστορικό, αλλά και από την οπτική της θεωρίας των αναπαραστάσεων.

Η ερευνητική του στόχευση, από την έναρξη της διδακτορικής του διατριβής μέχρι και σήμερα, παραμένει αυστηρά προσηλωμένη στη φιλολογική και ιστορική ερμηνεία της μεσαιωνικής και νέας ελληνικής αφηγηματικής γραμματείας. Θεωρώντας πως η αφήγηση παίζει κομβικό ρόλο, από λογοτεχνικής, ανθρωπολογικής, κοινωνικής και ψυχολογικής άποψης, στη συγκρότηση τόσο των ανθρώπινων υποκειμένων όσο και των κοινωνιών, έχει επικεντρώσει την ερευνητική του δραστηριότητα στους τρόπους με τους οποίους δομούνται στα μεσαιωνικά και νεοελληνικά αφηγηματικά κείμενα οι κοινωνικές αναπαραστάσεις της εκάστοτε περιόδου της οποίας είναι παράγωγα, εστιάζοντας στα ιστορικά συμπεράσματα που μπορούμε να αντλήσουμε για τους δημιουργούς τους αλλά και για την κοινωνία εντός της οποίας αυτοί έδρασαν. Τέλος, στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα κατέχει σταθερά σημαντικό ρόλο η εξέταση ζητημάτων που άπτονται της ιστορίας των ιδεών και των νοοτροπιών, όπως αυτά εκφράζονται στα αφηγηματικά λογοτεχνικά κείμενα της μεσαιωνικής και νέας ελληνικής περιόδου αλλά και ευρύτερα.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

Μονογραφίες:

  • De l’Éros et d’autres démons. Les représentations littéraires du tabou et de la transgression dans la société tardo-antique de l’Orient chrétien (IVe–VIIe siècles). Διδακτορική Διατριβή. Παρίσι. École d’Histoire, Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne (2014).
  • Ρομαντική Αισθητική. Οι ποιητές των Λιμνών και η Σχολή της Ιένα. Αθήνα: Κριτική (με τον Μ. Παπαντωνόπουλο).
  • Πόρνες αγίες. Αναπαραστάσεις της γυναικείας σεξουαλικότητας στη λογοτεχνία της Ύστερης Αρχαιότητας (4ος -7ος αι.). (υπό ετοιμασία).
  • Εκ των έσω. Δοκίμια για τη σύγχρονη ελληνική ποίηση. (υπό ετοιμασία). (υπό ετοιμασία)
  • Σπουδές στο μετεμφυλιακό μυθιστόρημα. Αναπαραστάσεις του Εμφυλίου Πολέμου στο ελληνικό μετεμφυλιακό μυθιστόρημα. (υπό ετοιμασία).

Συμβολές σε συλλογικούς τόμους:

  • Ainalis, Z., «From Hades to Hell: Christian Visions of the Underworld» στο Roundtrip to Hades. Visits to the Underworld in the Eastern Mediterranean tradition, I. NILSSON – G. EKROTH (επιμ.). Leiden-Boston: Brill, σ. 273-286 (2018).
  • Ainalis, Z.. – Bingelli, A. – Déroche, V. – Efthymiadis St., «Greek Hagiography in Late Antiquity (Fourth – Seventh Centuries)», στο Byzantine Hagiography. Vol. I: Periods and Places, S. EFTHYMIADIS (ed.). Farnham: Ashgate, σ. 35-94 (2011).

Βιβλιοκριτικές:

  • Αϊναλής, Ζ. (2015), Βιβλιοκριτική στο Βασιλείου Φ. (2013), Ποιμένας ή Τύραννος. Ο πατέρας στην Χριστιανική λογοτεχνία της Ύστερης Αρχαιότητας, Βυζαντινά Σύμμεικτα, Τεύχος 25, σ. 287-299.

ΜΕΤΑΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΗΤΡΙΑ

ΝΑΥΣΙΚΑ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ

Δρ Βυζαντινής Ιστορίας, ΕΚΠΑ

Ελληνικό ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας / Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Η Ναυσικά Βασιλοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983. Είναι πτυχιούχος, διπλωματούχος και διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με ειδίκευση στη Βυζαντινή Ιστορία. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της επικεντρώνονται στην Ύστερη Βυζαντινή περίοδο, τη διπλωματία και τον πόλεμο, τα ζητήματα ταυτοτήτων, τις θρησκευτικές συγκρούσεις, καθώς και τις σχέσεις του Βυζαντίου με τη Δύση και τους Οθωμανούς. Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, ενώ ήταν επιστημονικός συνεργάτης σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένου του προγράμματος για την ανάπτυξη των Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Επιστημών στην Ελλάδα “DARIAH–ΔΥΑΣ”. Έχει δημοσιεύσει διάφορες μελέτες, ενώ έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και επιστημονικές συναντήσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μιλάει Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά και Τουρκικά.

Από το 2018 απασχολείται ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ερευνητικό έργο “Ο κόσμος της Παλαιολόγειας μυθιστορίας. Αναπαραστάσεις του ατόμου και της κοινωνίας στα ελληνόφωνα αφηγηματικά έργα της Ύστερης Μεσαιωνικής περιόδου (13ος – 15ος αι.). Μια διεπιστημονική προσέγγιση σε ζητήματα ταυτότητας, ετερότητας, έμφυλων ρόλων και ιδεολογίας” που χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας και υλοποιείται στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Η συμβολή της φορά την σύγκριση των μυθιστοριών με τα ιστοριογραφικά έργα της Παλαιολόγειας εποχής σε τομείς όπως οι ταυτότητες, η κοινωνία και το φύλο.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

  • ΤαβασιλικάσυνοικέσιακατάτηνεποχήτωνΠαλαιολόγων (1258-1453). Πολιτικές προσεγγίσεις (Διδακτορική διατριβή), ΕΚΠΑ, Αθήνα 2015 [http://www.didaktorika.gr//eadd/handle/10442/37048]
  • Οὐγὰρδὴ μετριώτεροιτῶνἙσπερίωνἐχθρῶνοἱ παρὰτῆςἈνατολῆςὁρμώμενοιΤοῦρκοι …: ο Θεόδωρος Α΄ Παλαιολόγος και η Πελοπόννησος στα τέλη του 14ου αιώνα, ΕώακαιΕσπέρια, τ. 8 (2012), σελ. 325-352 (http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.16)
  • Οι αντιδράσεις της ‘αριστοκρατίας’ στην ένωση των εκκλησιών κατά την εποχή των Παλαιολόγων, Πρακτικά του Β ́ Συνεδρίου Νέων Ερευνητών «Θρησκεία και Πολιτική», επιστημ. επιμ. Άννα-Σουσάνα Τσοκανή, Διαχρονία, Παράρτημα 3 (2016), σελ. 193-206
  • (με την Μαρίλια Λυκάκη) Μισθοφόροι του Βυζαντίου: ο ρόλος τους κατά τη μετάβαση από τη Μέση στην Ύστερη περίοδο, Ιστορίες Πολέμου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη: Μια προσέγγιση στη διαχρονία. Πρακτικά διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου με αφορμή τα 100 χρόνια από τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-13), επιμ. Α. Κόλια-Δερμιτζάκη – Β. Σειρηνίδου — Σπ. Πλουμίδης με τη συνεργασία Μ. Λυκάκη, Αθήνα 2018, σελ. 160-175
  • ‘All men must die’: violence and politics in the early years of Michael VIII Palaeologos’s reign. The assassination of the Mouzalones brothers (1258), Violence and Politics: Ideologies, Identities, Representations, ed. by Antonios Ampoutis, Marios Dimitriadis, Sakis Dimitriadis, Theodora Konstantellou, Maria Mamali and Vangelis Sarafis, Cambridge Scholars Publishing 2018, pp. 409-42.
  • Authors, warriors, Zealots: the cultural landscape of the Palaeologan civil strifes, Πρακτικά του Medieval Culture and War Conference. Transformation, Renovation, Continuity (υπό εκτύπωση)
  • The Greek magnates of the Peloponnese and the Palaeologi: the episode of 1415, Εώα και Εσπέρια, τ. 10 (υπό έκδοση)
  • Sovereignty and female authority in the Palaiologan romances. Consistencies and inconsistencies with historiographical texts (υπό έκδοση)
  • Ethnic identities and political terminology in the byzantine texts of the 13th century: Historiography vs Romance, East vs West? (υπό έκδοση)

ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΔΙΔΑΚΤΟΡΕΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΤΟΛΙΟΣ

Ο Κωνσταντίνος Καρατόλιος είναι Υπ. Διδάκτορας Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Είναι απόφοιτος του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Βυζαντινές Σπουδές» του Τμήματος Ιστορίας- Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (με υποτροφία από το Εθνικό Ίδρυμα Υποτροφιών). Έχει, ακόμα, αποφοιτήσει από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και το Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Έχει γράψει ως τώρα τρία βιβλία, κεφάλαια για τρεις συλλογικούς τόμους και πολλά άρθρα με θέμα τη Βυζαντινή Ιστορία. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ισπανικά, τα Πορτογαλικά και τα Ιταλικά.

Η δουλειά του στο ερευνητικό πρόγραμμα «The World of the Palaiologian Romance. Representations of Self and Society in the Greek Narrative works of the Late Medieval period (thirteenth-fifteenth centuries). A Multidisciplinary Approach to Identity, Otherness, Gender, and Ideology», σχετίζεται κυρίως με τη σύγκριση των παλαιολόγιων μυθιστοριών με σύγχρονά τους ρητορικά κείμενα.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Μονογραφίες:

  • Το Υγρόν Πυρ και η Συμβολή του στη Βυζαντινή Ισχύ, Athens, 1st publication 2013, 2nd publication [Also published in: English, Greek Fire and its Contribution to Byzantine Might, 2014, Portuguese, O Fogo Grego e a sua contribuição para o poderio Bizantino, 2017, Spanish, El Fuego Griego y su contribución al poder bizantino, 2017, French, Le feu grégeois et sa contribution à la puissance byzantine: présentation d’une arme terrifiante, 2018, Italian, Il Fuoco Greco e il suo contributo alla potenza bizantina: Un‘introduzione a un‘arma terrificante, 2019.]

Κεφάλαια σε Βιβλία:

  • “From a peacemaker to a warrior: Changes in the imperial education as illustrated in the eleventh century Mirrors of Princes” in Theotokis G., Meško M. (ed.), War in 11th century Byzantium, Routledge 2021, pp. 98- 108.
  • “Travelling as a Hostage: The Testimony of Kaminiates’s Capture of Thessalonike”
  • in Stojkovski B. (ed.), Voyages and Travel Accounts in Historiography and Literature, vol. 1. Voyages and Travelogues from Antiquity to the Late Middle Ages, Trivent 2020, pp. 19- 32.

Άρθρα σε περιοδικά:

  • “Social stability and mobility through marriage in Metochites’ On Education and in Velthandros and Chrysantza”. Rosetta 26 (2021), (under publication).
  • “Greek Fire, Reconsidering a terrifying Byzantine weapon”, Mediterranean Chronicle 8, (2018), pp. 37- 50.

ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΥ

Η Δώρα Κωνσταντέλλου σπούδασε Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και παρακολούθησε μαθήματα Βυζαντινής Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης –Paris I(Erasmus-Πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών). Στη διδακτορική της διατριβή με τίτλο Ένα «εργαστήριο» ζωγραφικής στην ύπαιθρο της  Νάξου (τέλη 13ου-αρχές 14ου αιώνα): κοινωνικός χώρος και εικαστική δημιουργία ανάδειξε τον κόσμο ενός «εργαστηρίου» ζωγραφικής που αναπτύχτηκε στην ύπαιθρο της Νάξου από το τελευταίο τέταρτο του 13ου έως και το πρώτο τέταρτο του 14ου αιώνα. Έχει λάβει διάφορες υποτροφίες και βραβεία, όπως το χρηματικό βραβείο για την ενίσχυση διδακτορικής έρευνας από το ίδρυμα The Mary Jaharis Center for Byzantine Art and Culture και το βραβείο «Τίτος Παπαμαστοράκης» για αδημοσίευτες διδακτορικές διατριβές.

Έχει λάβει μέρος στις πανεπιστημιακές ανασκαφές στην Καρδάμαινα της Κω και στο Σινά στην Αίγυπτο και σε ερευνητικά προγράμματα. Το τρέχον ακαδημαϊκό έτος δίδαξε Βυζαντινή Αρχαιολογία και Τέχνη στη Σχολή Ξεναγών Αθήνας. Είναι μέλος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στη δράση, την εκπαίδευση και την κοινωνική ταυτότητα των βυζαντινών ζωγράφων, στη λατρευτική τιμή των αγίων, στην παρουσία του γραπτού λόγου στις ζωγραφικές επιφάνειες των ναών, στη θρησκευτική δωρεά και την έκφραση του εαυτού και των κοινωνικών ταυτοτήτων μέσω της πρακτικής αυτής, στην αποκωδικοποίηση του ρόλου των αντικειμένων στην κοινωνία και της σχέσης τους με τα ιστορικά υποκείμενα στην ύστερη βυζαντινή εποχή.

Σε αυτό το ερευνητικό πρόγραμμα μελετά τον κόσμο των αντικειμένων στις Παλαιολόγειες ερωτικές μυθιστορίες. Καταγράφει τις κατηγορίες των αντικειμένων που απαντούν στα κείμενα, σκιαγραφεί τα πολλαπλά νοήματα που αυτά αποκτούν στο μυθιστορηματικό σύμπαν των συγκεκριμένων κειμένων και τον ρόλο που έχουν στη δημιουργία του χώρου και της ερωτικής ατμόσφαιρας, στην κατασκευή χαρακτήρων και στην προώθηση της αφήγησης. Τέλος εξετάζει τη σχέση των τύπων των αντικειμένων, και των χρήσεών τους με το σύγχρονο υλικό πολιτισμό, όπως αυτός είναι κυρίως γνωστός μέσα από την αρχαιολογική μαρτυρία.

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Εκδοτική και επιστημονική επιμέλεια:

  • Ampoutis, M. Dimitriadis, S. Dimitriadis, Konstantellou, M. Mamali, V. Sarafis (eds), Violence and Politics: Ideologies, Identities, Representations, Newcastle, Cambridge Scholars Publishing, 2018.

Άρθρα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους:

  • Μ. Panayotidou-Kesisoglou Τ. Konstantellou, “Byzantine Wall Paintings of Protothronos at Chalki, Naxos. Images, function and Historical Context (10th -11th c. phases)”, Naxos and The Byzantine Aegean, Crow, D. Hill (eds.) [Norwegian Institute at Athens, vol. 7] Athens 2018, 257–282.
  • Konstantellou, “Saint John The Baptist Rigodioktes. A Holy Healer of Fevers in the Church of the Panaghia at Archatos, Naxos (1285)”, ΔΧΑΕ 41 (2020), 173-196.
  • Konstantellou, “The funerary representation of a lady in the church of Agioi Anargyroi outside Kato Sagri in Naxos (first half of the 13th century?)», Art and Archaeology in Byzantium and beyond. Essays in honor of Professors Sophia Kalopissi-Verti and Maria Panayotidi-Kesisoglou, D. Mourelatos (ed.), Oxford 2021, 43-54 (υπό έκδοση)
  • Δ. Κωνσταντέλλου, «Άγιος Γεώργιος ο Διασορίτης: μερικές σκέψεις για την ιστορία και τη χρήση μιας προσωνυμίας στη Νάξο», Πρακτικά του ΣΤ΄ Πανελλήνιου Επιστημονικού Συνεδρίου «Η Νάξος δια μέσου των αιώνων» (Δαμαριώνας Νάξου, 30 Αυγούστου-2 Σεπτεμβρίου 2018), Νάξος 2021, 345-360 (υπό έκδοση)